Natuur is overal

Freelance boswachter Arjan Postma heeft een passie voor de Nederlandse natuur. Geïnspireerd door het buitenwerk van zijn ouders koos hij rond zijn twintigste voor het boswachterschap. Zijn enthousiasme (en kennis) over de natuur deelt hij graag met anderen. Hij geeft rondleidingen door Nederland, lezingen, schrijft boeken en is regelmatig te zien als gast aan tafel bij RTL Late Night. Met de vragen: Wat kunnen we leren van de natuur? En hoe kunnen we dichterbij onszelf en de natuur komen te staan? Ga ik op pad voor een interview. 

Hoe is het zo gekomen dat je boswachter bent geworden?  

Ik wist op mijn achtste al: ik word boswachter of diepzeeduiker. In mijn pubertijd wist ik niet meer wat ik wilde. Ik ging geschiedenis studeren, maar wilde geen geschiedenisleraar worden. Ik vergat voor even mijn droom. Ik wilde met mijn handen werken en naar buiten toe. Na twee jaar ben ik geswitcht. Toen popte die droom weer op en wist ik wat ik wilde.

Ik wil dingen doen die ik leuk vind. Ik stelde een doel en probeerde boswachter te worden. Maar de ‘spoeling’ was dun, omdat er maar voor weinig boswachters werk is in Nederland. Daarom begon ik met het geven van excursies in de natuur en deed vrijwilligerswerk bij Natuurmonumenten. Na enkele jaren werd ik boswachter.

Het streven naar geluk kan gepaard gaan met (keuze)stress. Waardoor komt dit en wat kan de natuur hierin voor ons betekenen?

Het hele idee dat we één ding hebben te kiezen waar we gelukkig van worden zorgt voor stress. We bewegen vaak als paarden met oogkleppen op en denken: ‘dit moet het worden’ of ‘als ik dit doe en daar ben, dan zal ik gelukkig zijn’. Maar het geheim is: genieten én erachter komen dat het niet één element is dat je gelukkig maakt, maar een combinatie van dingen. Wanneer we onderweg plezier maken zijn we minder aan het jagen en meer aan het ervaren. In de natuur laten we het streven los en zijn we met dat wat is.

‘Je hebt zelf keuzes te maken in het leven, want anders doen anderen het voor je.’

Wat is de oorzaak dat mens en natuur soms gescheiden van elkaar worden gezien?

De mens ís natuur. Daar kunnen we niet om heen. Met de rede zijn we hutten en grotten gaan vervangen voor huizen met de gedachte dat het beter en veiliger voor ons zou zijn. Daarmee zeggen we: de natuur is (alleen) buiten onszelf. We voelen ons meer gescheiden en houden onszelf de illusie voor dat we ver van de natuur af staan. Maar het enige verschil met toen en nu is dat we nu muren om ons heen hebben en dakpannen boven ons hoofd. Terwijl natuur overal is.

Welke kleine dingen kunnen we doen om onszelf weer dichterbij de natuur te voelen?

Vertrouw op het natuurlijke process van de natuur. Mensen willen heel graag aan de natuur zitten met hun handen. Zodra we dat doen, verstoren we onze natuurlijk omgeving en wordt het iets van óns. Wanneer iemand mij vraagt of hij een tak moet snoeien of juist niet, dan vraag ik: wat gebeurt er als je dat doet? De persoon in kwestie weet dat die tak er volgend jaar gewoon weer is. Bomen en planten hebben een natuurlijke groei, die wíl je niet verstoren. Dus mijn advies is: doe dat ook niet als het niet nodig is en vertrouw op het natuurlijke proces van die boom.

Daarnaast kun je meer momenten vrij maken om echt buiten te zijn. Uit onderzoek is gebleken dat werkende Nederlanders die van maandag tot en met vrijdag werken, slechts 15 minuten per dag buiten zijn. Dat is bij elkaar opgeteld ongeveer de tijd dat je de kinderen naar school brengt, boodschappen doet en de kinderen weer ophaalt van school. Ga in je pauze wandelen met een collega. Zit vaker in je achtertuin en bestudeer alles wat je ziet. Wandel eens rond etenstijd over het strand – het strand is dan voor jou alleen – of sta midden in de nacht op voor een nachtwandeling door het bos. Je ontdekt dingen die je nog nooit eerder hebt gezien en het zorgt voor een verrijking van je zintuigen.

‘Verwondering is het begin van inzicht.’

De natuur kan als een spiegel voor ons werken. Wat spiegelt de natuur jou?

De natuur is. Het geeft voorbeelden die laten zien dat we mens zijn. Het is aan ons de les wat we uiteindelijk kiezen wat ons mens maakt. Een voorbeeld: wanneer we een partner uitzoeken, doen we dit onbewust op geur. We gebruiken deodorant om zo min mogelijk onszelf te ruiken. We springen nog snel even onder de douche voor een afspraakje en doen er echt alles aan om te zorgen dat we goed ruiken. Als we dan de volgende ochtend wakker worden naast onze bedpartner zijn die nep geurtjes er af gesleten… en ruiken we, ja je raad het al: onszelf! Onze geur bepaalt uiteindelijk of we denken: ‘daar ga ik nog even tegen aan liggen’ of ‘ik vertrek.’ Uit angst dat de ander ons niet leuk of aantrekkelijk zal vinden verzinnen we dus van alles om in de smaak te vallen. Ons dierlijk instinct bepaalt echter uiteindelijk wie bij ons past en wie niet.

‘Problemen zijn er om opgelost te worden. Ga er voor. Steek die sloot over, ook al krijg je een natte broek.’

Wat leert de natuur ons wat we nergens anders kunnen leren?

De natuur leert ons heel erg om te kiezen. Om vanuit intuïtie te besluiten wat goed voor ons is en wat niet. Soms vraagt het van ons om in een ingewikkelde of onveilige situatie door te lopen en soms juist om een reactie daarop. Wat we kunnen leren is om bij het maken van lastige keuzes te handelen vanuit onze intuïtie.

Daarnaast leert de natuur ons dat goed zorgen voor iets of iemand begint bij houden van. Wanneer je bijvoorbeeld niet eerst leert houden van dat iets of iemand voel je ook niet de noodzaak om er goed voor te zorgen. Hetzelfde geldt voor het bewust maken van mensen over hun natuurlijke omgeving en het zorgen hiervoor. Wanneer ik een voorlichting geef in de natuur, leer ik mensen eerst te houden van het object dat we tegenkomen: ik zorg ervoor dat mensen verliefd raken op het object. Ik vertel verhalen en probeer mensen hiermee te betoveren. Zo ontstaat er een band en meer verantwoordelijkheidsgevoel om beter om te gaan met onze omgeving.

Hoe kunnen we onszelf weer laten leiden door ons natuurlijk ritme?

We denken vaak dat we een natuurlijk ritme moeten aanleren maar dat is niet zo. Vanzelfsprekend hebben we al een heel goed werkend natuurlijk ritme. Ga maar eens na wat er gebeurt met je lichaam en geest als opeens de elektriciteit uit valt. Dan worden we moe en gaan we slapen. Wanneer we minder in een omgeving werken met kunstlicht en meer met daglicht, komen we vanzelf weer in dat natuurlijke ritme terecht. Regelmatig mediteren kan je overigens ook goed helpen. Dat werkt als een douche voor je hoofd: het spoelt alle gedachten weg en het zorgt ervoor dat je meer bij jezelf komt.

‘De wildernis is echt dichterbij dan je denkt. Ga maar eens met onweer op je blote voeten buiten in het gras staan. Dan voel je hoe ‘oer’ en wild alles is.’

Heb je nog een goede tip voor mensen die op Quest gaan?

De wereld is een verhalenboek waarin we insecten te weinig waarderen. Muggen bijvoorbeeld worden niet bepaald gewaardeerd. Wanneer we leren open te staan voor ondergewaardeerde insecten als een mug – of ieder ander insect waar we ons aan storen –  leren we heel anders naar deze insecten kijken. Bedenk je eens als je een mug boven je hoofd hoort zoemen dat deze mug jouw bloed eet om eitjes groot te brengen. Het zijn dus eigenlijk nachtbijen: ze leven net als bijen van nectar alleen soms heeft het vrouwtje bloed nodig om eitjes te kunnen leggen. Wanneer je muggen toch liever op een afstandje houdt, zoek dan naar watermunt tussen het riet en wrijf het op de huid.

Over tien jaar…

Weet ik niet precies wat ik doe en waar ik ben maar hoop ik dat ik al heel veel mensen hun ogen heb mogen openen over de schoonheid van de Nederlandse natuur.

Meer info over Arjan vind je hier: http://www.boswachterarjan.nl/index.php